ΘΕΜΑ: Νομική υποστήριξη αιρετών δήμων και περιφερειών

Η νομική υποστήριξη, που εισάγεται με το άρθρο 51, του Ν. 3979/2011, των αιρετών των δήμων και των περιφερειών, ενώπιον των δικαστηρίων και των δικαστικών αρχών, όταν διώκονται ποινικώς, εξαιτίας της άσκησης των καθηκόντων τους, αποτελεί ένα δικαίωμα που συμβάλλει στην απρόσκοπτη άσκηση των καθηκόντων τους και στην προαγωγή των πρωτοβουλιών τους και λήψης αποφάσεων, που ο ρόλος τους απαιτεί.

Έως την ισχύ της ρύθμισης του άρθρου 51 του Ν. 3979/2011 (δηλαδή, έως τις 16.6.2011, ημερομηνία δημοσίευσης του υπ’ αριθμ. 138 φύλλου, Α τεύχος του 2011), με το οποίο αντικαταστάθηκε το άρθρο 244, παρ. 5, περ. στ του Ν. 3852/2010, οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης δεν απολάμβαναν το δικαίωμα στη νομική αυτή υποστήριξη (βλ. υπ’ αριθμ. 104/ 2003 ατομική γνωμοδότηση του Νομικού συμβούλου στο Υπουργείο Εσωτερικών).

Για την ορθή εφαρμογή της ρύθμισης αυτής (άρθρο 51, Ν. 3979/2011) σας ενημερώνουμε για τα ακόλουθα:

I. Κείμενο ρύθμισης

Άρθρο 51, Ν. 3979/2011, όπως ισχύει

Νομική υποστήριξη υπαλλήλων και αιρετών δήμων και περιφερειών

«Οι δήμοι και οι περιφέρειες υποχρεούνται στη νομική στήριξη των υπαλλήλων που υπηρετούν σε αυτούς, ενώπιον των δικαστηρίων ή των δικαστικών αρχών, όταν διώκονται ποινικώς για αδικήματα, που τους αποδίδονται κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους. Οι υπάλληλοι στερούνται της νομικής κάλυψης, στην περίπτωση που η άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον τους αποτελεί συνέπεια καταγγελίας εκ μέρους της υπηρεσίας. Η εκπροσώπηση συντελείται από δικηγόρο του δήμου ή της περιφέρειας, μετά από αίτηση του υπαλλήλου προς τον οικείο δήμαρχο ή περιφερειάρχη, ύστερα από απόφαση της οικονομικής επιτροπής και θετική εισήγηση της Νομικής Υπηρεσίας. Σε περίπτωση που δεν υπηρετεί δικηγόρος με πάγια έμμισθη εντολή η εκπροσώπηση γίνεται από πληρεξούσιο δικηγόρο, σύμφωνα και με τις διατάξεις των άρθρων 72 και 176 του Ν. 3852/2010, αντίστοιχα. Οι ανωτέρω διατάξεις εφαρμόζονται και για τους αιρετούς των δήμων και των περιφερειών.» Ελληνική

II. Θέματα εφαρμογής της ρύθμισης

i. πεδίο εφαρμογής

Στο πεδίο εφαρμογή της ρύθμισης αυτής εμπίπτουν οι αιρετοί των δήμων (δήμαρχος, αντιδήμαρχοι, πρόεδροι δημοτικών συμβουλίων, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων, πρόεδροι συμβουλίων δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων και εκπρόσωποι τοπικών κοινοτήτων) και των περιφερειών (περιφερειάρχης, αντιπεριφερειάρχες- άμεσα εκλεγόμενοι και ορισμένοι με πράξη του περιφερειάρχη- και περιφερειακοί σύμβουλοι).

Οι ανωτέρω αιρετοί απολαμβάνουν τη νομική υποστήριξη των δήμων ή των περιφερειών σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη, εφόσον: α) έχουν ή είχαν την ιδιότητα του αιρετού δήμου ή περιφέρειας και, σωρευτικά, β) διέπραξαν το αδίκημα για το οποίο διώκοντα ποινικά, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

ii. αντικείμενο της νομικής υποστήριξης

Οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης απολαμβάνουν το δικαίωμα στη νομική υποστήριξή τους από τους δήμους ή τις περιφέρειας όπου έχουν εκλεγεί, μόνο στις περιπτώσεις ποινικής τους δίωξης. Δεν απολαμβάνουν, επομένως, το δικαίωμα αυτό στις περιπτώσεις αστικής ή πειθαρχικής τους δίωξης.

Επιπροσθέτως των ανωτέρω, τα διωκόμενα ποινικώς αδικήματα πρέπει να τελούν σε αιτιώδη συνάφεια με την άσκηση των καθηκόντων τους ως αιρετών, δηλαδή αφορούν πράξεις ή παραλείψεις που τελέστηκαν εντός του πλαισίου που διαγράφουν οι νόμοι και οι κανονιστικές αποφάσεις για την εφαρμογή μίας προβλεπόμενης αρμοδιότητάς τους.

Ειδικότερη περίπτωση αποτελεί η άσκηση ποινικής δίωξης κατά των αιρετών της αυτοδιοίκησης συνέπεια καταγγελίας εκ μέρους οργάνου του δήμου ή της περιφέρειας, καθώς και κατόπιν έκθεσης από αρμόδια δημόσια αρχή (Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης, Σώμα Επιθεωρητών- Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, κ.ά.). Εφόσον υποβληθεί καταγγελία ή πρισματική έκθεση από τα όργανα αυτά και, ακολούθως, ασκηθεί ποινική δίωξη, τότε ο διωκόμενος αιρετός δεν απολαμβάνει το δικαίωμα της νομικής υποστήριξης του άρθρου 51 του Ν. 3979/2011.

iii. διαδικασία νομικής υποστήριξης

Η εκπροσώπηση των αιρετών συντελείται από δικηγόρο του δήμου ή της περιφέρειας, μετά από α) αίτησή του προς τον οικείο δήμαρχο ή περιφερειάρχη, ύστερα από β) απόφαση της οικονομικής επιτροπής και γ) θετική εισήγηση της Νομικής Υπηρεσίας του δήμου ή της περιφέρειας.

Η νομική υπηρεσία του δήμου ή της περιφέρειας οφείλει να προβεί σε, κατ’ αρχήν, έλεγχο της δικογραφίας και να αναφέρει τους λόγους που άγουν στην νομική υποστήριξη του αιρετού.

Σε περίπτωση έκδοσης αρνητικής αιτιολογημένης εισήγησης από τη Νομική Υπηρεσία λόγω βασιμότητας άσκησης της ποινικής δίωξης, κατά την κυριαρχική της κρίση, δεν μπορεί να παρασχεθεί νομική υποστήριξη στον αιρετό.

Η εκπροσώπηση γίνεται από δικηγόρο της νομικής υπηρεσίας του δήμου ή της περιφέρειας, και σε περίπτωση που δεν υπηρετεί δικηγόρος με πάγια έμμισθη εντολή στο δήμο ή την περιφέρεια, η εκπροσώπηση γίνεται από πληρεξούσιο δικηγόρο, σύμφωνα και με τις διατάξεις των άρθρων 72 και 176 του Ν. 3852/2010, αντίστοιχα.

Παρακαλούμε για την κοινοποίηση της παρούσας στους δήμους και τις περιφέρειες της χωρικής σας αρμοδιότητας για ενημέρωσή τους και τήρηση των διαλαμβανομένων σε αυτή.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ                                                           

Γιάννης Μιχελάκης

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ                     

Λεωνίδας Γρηγοράκος