Παρασκευή 13 Ιουνίου 2025

Ερχεται «λίφτινγκ» στη φορολογία της πρώτης κατοικίας

Ενθάρρυνση της ιδιοκατοίκησης με λιγότερους φόρους και γραφειοκρατία. Πονοκέφαλος οι αυξήσεις στις τιμές, που φτάνουν το 40% στην τριετία. Ψηφιακές και αυτόματες όλες οι μεταβιβάσεις.

Η φορολογία της πρώτης κατοικίας είναι ένα από τα επόμενα πεδία στα οποία θα υπάρξουν ουσιαστικές κυβερνητικές παρεμβάσεις, με στόχο, όχι μόνο τη διευκόλυνση απόκτησης στέγης από τα νέα νοικοκυριά -σε μια περίοδο που η ιδιοκατοίκηση τείνει να γίνει... άπιαστο όνειρο- αλλά κυρίως τον περιορισμό της γραφειοκρατίας που ταλαιπωρεί σήμερα τους πολίτες ευρύτερα στο θέμα των μεταβιβάσεων ακινήτων.

Το νέο ψηφιοποιημένο και απλοποιημένο πλαίσιο πρόκειται να καταρτισθεί εντός του καλοκαιριού, προκειμένου να ακολουθήσει η νομοθέτησή του και να τεθεί σε ισχύ από το 2026.

Όλες οι διαδικασίες θα κινούνται σε ψηφιακές «ράγες», με συνέπεια να απαιτούνται λιγότερα δικαιολογητικά και μικρότερος χρόνος για όσους αγοράζουν, κληρονομούν ή αποκτούν ακίνητα με γονική παροχή.

Με το ισχύον καθεστώς, για να απαλλαγεί κάποιος από τον φόρο μεταβίβασης ή γονικής παροχής για πρώτη κατοικία, πρέπει να υποβάλει σωρεία εγγράφων -από Ε9 και ΕΝΦΙΑ μέχρι τοπογραφικά, βεβαιώσεις μηχανικού και πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης. Ο κατάλογος φτάνει τα 10 διαφορετικά έγγραφα και κάθε παράλειψη μπορεί να οδηγήσει σε πολύμηνες καθυστερήσεις ή και απώλεια της απαλλαγής.

Οι προωθούμενες ρυθμίσεις φιλοδοξούν να περιορίσουν τη γραφειοκρατία, αξιοποιώντας τις διαλειτουργικότητες των ψηφιακών υπηρεσιών του Δημοσίου. Οι υπηρεσίες της ΑΑΔΕ θα αντλούν αυτόματα τις απαραίτητες πληροφορίες, χωρίς να απαιτείται ο φορολογούμενος να τις αναζητήσει ή να τις καταθέσει έγγραφα.

Πολίτες και συμβολαιογράφοι, που χειρίζονται χιλιάδες υποθέσεις τον χρόνο, θα βρεθούν σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, το οποίο αναμένεται να διευκολύνει τον στόχο της ενίσχυσης της ιδιοκατοίκησης, το ποσοστό της οποίας έχει υποχωρήσει στο 69,6% πανελλαδικά και στο 64% στην Αθήνα.

«Εκρηξη» τιμών…

Η κατάσταση επιδεινώνεται από την αλματώδη άνοδο των τιμών των ακινήτων. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 6,8% το πρώτο τρίμηνο του 2025 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2024. Οι νέες κατοικίες (έως 5 ετών) κατέγραψαν αύξηση 8%, ενώ οι παλαιότερες 6%.

Σε γεωγραφικό επίπεδο, η Θεσσαλονίκη κατέγραψε άνοδο 10%, οι υπόλοιπες περιοχές 8%, οι άλλες μεγάλες πόλεις 7,3% και η Αθήνα 5,5%. Η εικόνα έρχεται να προστεθεί στα ήδη υψηλά επίπεδα του 2024, όταν οι τιμές είχαν αυξηθεί κατά μέσο όρο 8,9%, έναντι 13,9% το 2023. Για τα νέα διαμερίσματα, η άνοδος πέρυσι άγγιξε το 10,2%, ενώ για τα παλαιά το 8,1%.

Την τελευταία τετραετία, οι τιμές των διαμερισμάτων υπολογίζεται ότι έχουν αυξηθεί τουλάχιστον κατά 40%.

Τι ισχύει

Η απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης ακινήτου αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την αγορά πρώτης κατοικίας, μειώνοντας το συνολικό κόστος και διευκολύνοντας την πρόσβαση στην ιδιοκατοίκηση. Ωστόσο, η απαλλαγή αυτή ισχύει μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Για να δικαιούται κάποιος την απαλλαγή, ο αγοραστής, μαζί με τον/τη σύζυγο και τα ανήλικα παιδιά του, δεν πρέπει να κατέχουν ήδη ακίνητο που καλύπτει τις στεγαστικές τους ανάγκες.

Επιπλέον, δεν πρέπει να έχουν λάβει ανάλογη απαλλαγή στο παρελθόν, ούτε να έχουν μεταβιβάσει ακίνητο ή οικόπεδο που πληρούσε τις ανάγκες αυτές τα τελευταία πέντε χρόνια. Απαραίτητη είναι επίσης η μη ύπαρξη συγγένειας μεταξύ αγοραστή και πωλητή, ενώ ο αγοραστής πρέπει να διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα για τουλάχιστον έναν χρόνο ή να έχει πρόθεση μόνιμης εγκατάστασης εντός δύο ετών από την αγορά.

Το αφορολόγητο όριο για την απαλλαγή εξαρτάται από την οικογενειακή κατάσταση: για άγαμους φτάνει τις 200.000 ευρώ, ενώ για έγγαμους τα 250.000 ευρώ, με προσαυξήσεις 25.000 ευρώ για τα δύο πρώτα παιδιά και 30.000 ευρώ για κάθε επιπλέον.

Η αίτηση απαλλαγής υποβάλλεται είτε μαζί με τη δήλωση ΦΜΑ είτε μετά τη σύνταξη του συμβολαίου, προτού ολοκληρωθεί η μεταβίβαση. Αν ο φόρος έχει ήδη καταβληθεί, υπάρχει δυνατότητα επιστροφής μετά την έγκριση της αίτησης.

Η απαλλαγή για την απόκτηση πρώτης κατοικίας μέσω κληρονομιάς ισχύει για κατοικίες αξίας μέχρι 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο και μέχρι 250.000 ευρώ για έγγαμους, με προσαυξήσεις ανάλογα με τον αριθμό των ανήλικων τέκνων. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνεται και η αξία μίας θέσης στάθμευσης και ενός αποθηκευτικού χώρου (έως 20 τ.μ.), εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα.

Απαλλαγή προβλέπεται επίσης για οικόπεδα αξίας μέχρι 50.000 ευρώ (άγαμοι ή ανήλικοι) και 100.000 ευρώ (έγγαμοι), με αντίστοιχες προσαυξήσεις για τα τέκνα. Η προσαύξηση αυτή ισχύει μόνο όταν ο κληρονόμος αποκτά πλήρη κυριότητα σε μία κατοικία ή οικόπεδο.

Για γονικές παροχές, το αφορολόγητο όριο ανέρχεται στις 800.000 ευρώ, με πρόσθετο αφορολόγητο 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο τέκνο.

Το κόστος της απαλλαγής…

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το 2024, 31.984 ζευγάρια έκαναν χρήση της απαλλαγής, με το κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό να υπερβαίνει τα 2,15 δισ. ευρώ. Το ίδιο διάστημα, οι απαλλαγές για κληρονομιές και γονικές παροχές ανήλθαν σε μόλις 7,7 εκατ. ευρώ (λόγω του αφορολόγητου ορίου των 800.000 ευρώ).

Πηγή: https://www.euro2day.gr/