Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2014

Κληρώσεις με χρήμα ως κίνητρο για τη συλλογή αποδείξεων

Κωστής Πλάντζος για το Πρώτο Θέμα

Πώς θα «παίζουμε» κερδίζοντας με τις αποδείξεις για να γλιτώσουμε νέα μέτρα μισού δισ. ευρώ

Ενας καταναλωτής ζητά την απόδειξη από ένα κατάστημα για τη συναλλαγή που μόλις ολοκλήρωσε, γράφει σε ένα SMS τον ΑΦΜ της επιχείρησης ή του επαγγελματία, το ποσό που πλήρωσε και την ώρα που έκανε την αγορά, στέλνει ένα δωρεάν γραπτό μήνυμα από το κινητό του σε έναν πενταψήφιο αριθμό και κερδίζει αμέσως 10 ευρώ χρόνο ομιλίας ή στο πάγιο του κινητού του, ενώ μπαίνει και στην κλήρωση για να κερδίσει 10.000 ευρώ στο τέλος του μήνα.

Σκηνές βγαλμένες από το (κοντινό) μέλλον εφόσον κάνει δεκτή η τρόικα την πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης με την οποία υποστηρίζει πως το Δημόσιο θα εξοικονομήσει 500 εκατ. ευρώ το 2015 (και τα διπλάσια κάθε χρόνο μετά) από την αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης και των εισπράξεων ΦΠΑ, ώστε να αποφευχθούν επώδυνα νέα μέτρα τα οποία ζητούν οι δανειστές.

Ο καταναλωτής θα στέλνει με SMS σε έναν πενταψήφιο αριθμό τον ΑΦΜ της επιχείρησης, την ώρα της αγοράς και το ποσό και θα κερδίζει αυτόματα 10 ευρώ χρόνο ομιλίας Ή στο πάγιο του κινητού, ενώ θα μπαίνει και στην κλήρωση για 10.000 ευρώ στο τέλος του μηνα

Κάπως αργά, ύστερα από περιπέτειες και παλινωδίες τεσσάρων και πλέον χρόνων, οι ελληνικές αρχές ανακάλυψαν το σύστημα κληρώσεων το οποίο εφαρμόζουν εδώ και δεκαετίες άλλες χώρες και από το 2010 εισήχθη και επεκτάθηκε ακόμη και στην κομμουνιστική Κίνα. Η ελληνική εκδοχή θα λέγεται «@πόδειξη» και αποτελεί δημιούργημα (αλλά και κατοχυρωμένη εδώ και 5 χρόνια πατέντα) του Ελληνα ερευνητή του Κέντρου Ερευνών «Δημόκριτος», Βασίλη Γεωργίου.

Πλεονεκτήματα

Αν και ακούγεται ακόμη «εξωτικό» για τα ελληνικά δεδομένα, είναι ίσως απορίας άξιον γιατί καθυστέρησε να εισαχθεί ένα σύστημα που αποτελεί ήδη παράδοση σε άλλες χώρες ως κίνητρο για την έκδοση και συλλογή αποδείξεων.

Ειδικά μάλιστα στην Ελλάδα τού «είσαι και βγάζεις ό,τι δηλώσεις», όπου ανθούν η φοροδιαφυγή και ο τζόγος, όπου κάθε κάτοικος έχει δύο κινητά τηλέφωνα κατά μέσο όρο, ενώ η χώρα τελεί ημιεπίσημα σε καθεστώς χρεοκοπίας και το Δημόσιο δεν μπορεί να εισπράξει φόρους αλλά ξοδεύει πολλά για έναν αναποτελεσματικό φοροεισπρακτικό μηχανισμό, η προοπτική εφαρμογής ενός αδιάβλητου και αυτοματοποιημένου ηλεκτρονικού συστήματος που δεν κοστίζει σχεδόν τίποτε στους πολίτες, θα επιβραβεύει τον συνεπή φορολογούμενο και θα μπορεί να δίνει άμεση online πληροφόρηση στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων (ΓΓΔΕ) για τις περιοχές, τους κλάδους και τις επιχειρήσεις που έχουν πραγματικά υψηλούς τζίρους φαντάζει ως μάννα εξ ουρανού.

Δεν είναι τζόγος

Το ελληνικό σύστημα κληρώσεων @πόδειξη επινοήθηκε από τον ερευνητή του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του «Δημόκριτου» δρα Βασίλη Γεωργίου το 2009, όταν αυτός διέβλεψε την τροπή που θα έπαιρνε η οικονομική κατάσταση στη χώρα μας. Υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών θυμούνται ότι το σχέδιο προτάθηκε το 2010 στην κυβέρνηση, αλλά επί 5 χρόνια εξαγγελλόταν χωρίς ποτέ να εφαρμόζεται. Λένε μάλιστα ότι είχε φτάσει να απασχολήσει και το Μέγαρο Μαξίμου επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου, αλλά το σχέδιο εγκαταλείφθηκε από τον φόβο ότι θα θεωρηθεί τζόγος!

Το λάθος που έκανε όμως το think tank της τότε κυβέρνησης ήταν ότι δεν μπορεί να θεωρείται τζόγος κάτι στο οποίο δεν δίνεις λεφτά για να κερδίσεις ή να χάσεις, όπως στον στοιχηματισμό, στο Χρηματιστήριο, στις προγνώσεις αποτελεσμάτων ή τα τυχερά παιχνίδια. Και αυτό το λένε επισήμως και στελέχη της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας και Τελωνειακής Ενωσης της Κομισιόν (TAXUD), όπως o κ. Τόμας Χέμελγκαρν.

Η διεθνής εμπειρία

Παρά την έλλειψη ενθουσιασμού από τις ελληνικές αρχές, το έργο υποστήριξε θερμά η Task Force του κ. Χορστ Ράιχενμπαχ, αναγνωρίζοντας έμπρακτα τα οφέλη από την ορθολογική χρήση του ελληνικού συστήματος @πόδειξη, ειδικά αν συγκριθεί με άλλα συστήματα και πρακτικές που δοκιμάστηκαν εντός και εκτός Ελλάδος.

Στη χώρα μας η δημιουργία φορολογικής συνείδησης επιδιώχθηκε τα τελευταία χρόνια είτε τιμωρητικά, με εξοντωτικές ποινές ακόμα και για απλές παραβάσεις, είτε με κίνητρα και εκπτώσεις φόρου για όλους αυτούς που δημιούργησαν το «Κίνημα των αποδείξεων», αλλά είχε ως αποτέλεσμα το Δημόσιο να χάσει πάνω από 1 δισ. έσοδα σε μια χρονιά από επιστροφές φόρων (με αποδείξεις που δεν μπορούσαν μάλιστα να ελεγχθούν ως προς τη γνησιότητά τους) και γι’ αυτό το μέτρο ναυάγησε.

Στο εξωτερικό, το σύστημα των κληρώσεων αποδείξεων ξεκίνησε το 1950. Πρώτη διδάξασα ήταν η Ταϊβάν, η οποία και συνεχίζει να το εφαρμόζει, ενώ από το 2010 το υιοθέτησε πλήρως και η Κίνα. Στην Ασία, σε κάθε απόδειξη εκτυπώνεται ηλεκτρονικά ένας μοναδικός αριθμός όπως αυτοί των λαχείων και στη συνέχεια ακολουθούν κληρώσεις.

Στην Ευρώπη το εφάρμοσε πρώτη η Μάλτα το 1997 και συνεχίζει. Η κλήρωση γίνεται πλέον ηλεκτρονικά, αλλά έχουν κρατήσει και έναν παραδοσιακό τρόπο, ο οποίος αποτελεί και τουριστική ατραξιόν για τους επισκέπτες. Μέχρι τις 10 κάθε μήνα οι πολίτες γράφουν στο πίσω μέρος κάθε απόδειξης το όνομά τους και το ρίχνουν σε βαρέλια που τοποθετούνται στις πλατείες. Στις 15 μαζεύονται κόσμος και εκπρόσωποι των Αρχών, τα βαρέλια ανοίγουν και γίνεται κλήρωση. Οι νικητές κερδίζουν το 100πλάσιο της αξίας της απόδειξης, με μίνιμουμ κερδών τα 233 ευρώ και μάξιμουμ τα 11.647 ευρώ, μέχρι να εξαντληθεί το ύψος του κονδυλίου που έχει προβλεφθεί.

Στην Πορτογαλία το μέτρο οδήγησε σε αύξηση εσόδων κατά 1,6 δισ. ετησίως! Εκεί υπάρχει online σύνδεση των ταμειακών μηχανών με το υπουργείο Οικονομικών και η απόδειξη-λαχνός φέρει έναν μοναδικό κωδικό κλήρωσης.

Αν και θα ήταν πολύτιμη, τέτοια υποδομή στην Ελλάδα δεν έχει ακόμη υπάρξει, ενώ η εφαρμογή του συστήματος αυτού θα απαιτούσε χρόνο και χρήμα, αφού προϋποθέτει να αντικατασταθούν 375.000 ταμειακές μηχανές και 8,5-10 τόνοι χαρτιού εκτύπωσης! Αν και παντού στην Ευρώπη τα έπαθλα είναι χρηματικά, στην Πορτογαλία το κράτος μοιράζει πολυτελή αυτοκίνητα ή προπληρωμένα σέρβις Ι.Χ. οχημάτων και μοτοσικλετών!

«Τραυματική» ωστόσο λέγεται πως ήταν ανάλογη προσπάθεια στη Γεωργία. Αν και πρόσφατα έγινε μεγάλη επένδυση σε τεχνολογικό εξοπλισμό -όπως και στην Πορτογαλία- για τη λειτουργία της εφαρμογής κληρώσεων (κόστισε ιλιγγιώδη ποσά), στη συνέχεια ξηλώθηκε επειδή ξέσπασε σκάνδαλο για μίζες, η κυβέρνηση έπεσε και η νέα διέκοψε τη λειτουργία του.

Τα ελληνικά «βραβεία»

Το μεγάλο πρόβλημα όμως για το νέο σύστημα ίσως αποδειχτεί η προχειρότητα στην εξαγγελία και εφαρμογή του, που θα έχει ως αποτέλεσμα να απαξιωθεί από βιασύνη και κακή χρήση του. Για παράδειγμα, το έργο θα απαιτούσε τουλάχιστον 3-6 μήνες πιλοτικής λειτουργίας για να δοκιμαστεί ποια έπαθλα θα «συγκινούσαν» τους Ελληνες πολίτες ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία.

Αυτό έγινε πιλοτικά το 2013 κυρίως στην Αθήνα, αλλά απαιτεί μεγαλύτερη προεργασία για να μην απογοητευτούν πρόωρα όσοι θα έβλεπαν θετικά το μέτρο. Για παράδειγμα, έπαθλα όπως πολυτελή αυτοκίνητα ή ακίνητα που κατασχέθηκαν από την Εφορία και παραμένουν απούλητα δεν θα συγκινούσαν μάλλον κανέναν πια στις μέρες μας.

Η εισήγηση είναι τα βραβεία σε πρώτη φάση (από την άνοιξη ή το καλοκαίρι του 2015 πιθανότατα) να είναι χρηματικά και να μένουν αφορολόγητα (ως επιβράβευση για τους συνεργάσιμους φορολογουμένους). Το ύψος, καθώς και ο αριθμός των κληρώσεων (π.χ. ανά μήνα ή κάθε 15 μέρες για να συντηρείται το ενδιαφέρον των «παικτών») θα εξαρτηθούν από το κονδύλι που θα προβλεφθεί στον κρατικό προϋπολογισμό.

Το σύστημα μάλιστα έχει την ευελιξία να προσφέρει μεγαλύτερα μερίδια συμμετοχής για κάποιες περιοχές, περιόδους ή επαγγέλματα (π.χ. από ξενοδοχεία το καλοκαίρι στα νησιά ή από συντηρητές καυστήρων τον Σεπτέμβριο κ.λπ.). Μικροποσά έως 10 ή 20 ευρώ θα μπορούσαν να μοιράζονται την ίδια στιγμή της αποστολής του μηνύματος (σαν Ξυστό) που θα εξαργυρώνονταν στα τιμολόγια των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας ή σε άλλες συνεργαζόμενες με το πρόγραμμα επιχειρήσεις.

Με ένα ελάχιστο κόστος ή και δωρεάν για το κράτος, οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών θα μπορούσαν να κάνουν συμφωνίες με το Δημόσιο για παροχή της υπηρεσίας (SMS) δωρεάν ή πολύ φθηνά, δεδομένου ότι θεωρείται εξαιρετικά χαμηλού κόστους και για τις ίδιες.

Με πυκνές κληρώσεις (1-2 φορές τον μήνα) θα μπορούσαν να συμμετέχουν ενεργά και οι περίπου 20.000.000 τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ελλάδα, αφού θα ενημερώνονταν με ένα μήνυμα όταν άνοιγαν το κινητό τους στη χώρα μας ότι σε λίγες μέρες θα μπορούν και αυτοί να μπουν στην κλήρωση και να κερδίσουν αν μαζεύουν αποδείξεις, έστω και αν είναι φορολογούμενοι άλλης χώρας - κάτι που ίσως έστελνε και στο εξωτερικό το μήνυμα ότι γίνονται μεγάλες προσπάθειες καταπολέμησης της φοροδιαφυγής στη χώρα μας.

Πώς θα δουλεύει η ελληνική πατέντα

Το ελληνικό σχέδιο δεν απαιτεί σχεδόν καμία αλλαγή στην υφιστάμενη υποδομή, αφού «τερματική συσκευή» αποτελεί το κινητό που στέλνει το SMS και όχι η ταμειακή μηχανή. Γι’ αυτό μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα, ενώ είναι συμβατό με κάθε μελλοντική εξέλιξη (π.χ. διασύνδεση ταμειακών με τη ΓΓΠΣ κ.λπ.).Το σύστημα που θα υποδέχεται τα γραπτά μηνύματα θα μπορεί να αναγνωρίσει τη γνησιότητα της απόδειξης (ΑΦΜ, ποσό και ώρα συναλλαγής) και να ταυτοποιεί μέσω του κινητού τον χρήστη σε περίπτωση κέρδους. Από τα 15-20 ψηφία που θα συμπληρώνει ο πολίτης θα προκύπτει αυτόματα με αλγόριθμο ο αριθμός συμμετοχής στην κλήρωση.

Για να μη σπάνε οι συναλλαγές σε πολλές μικρές αποδείξεις προκειμένου να αυξήσουν τις συμμετοχές τους οι υποψήφιοι διεκδικητές των επάθλων, οι συμμετοχές δεν θα μετρώνται με το πλήθος των αποδείξεων, αλλά με το ύψος αγοράς (όσο μεγαλύτερο τόσο θα αυξάνουν και τα «μερίδια» στην κλήρωση). Μικροποσά αποδείξεων (π.χ. κάτω από 3 ευρώ) δεν θα δίνουν πιθανότητες κέρδους. Χωρίς άλλο διοικητικό κόστος, το σύστημα θα στέλνει στον νικητή μήνυμα με την ταυτότητα πληρωμής για να εξαργυρώσει μέσω τραπέζης το κέρδος του.

Επιπλέον, το ίδιο σύστημα θα «χαρτογραφεί» τις κινήσεις βάσει αποδείξεων και θα δείχνει στην Εφορία πού γίνονται εντονότερα συναλλαγές για να εστιάσει τους ελέγχους είσπραξης του ΦΠΑ!

http://www.protothema.gr/